Կրծքագեղձի օնկոպլաստիկ երկու վիրահատություն

ԻՐԱԿԱՆԱՑՎԵՑ ԿՐԾՔԱԳԵՂՁԻ ՕՆԿՈՊԼԱՍՏԻԿ ԵՎՍ ԵՐԿՈՒ ՎԻՐԱՀԱՏՈՒԹՅՈՒՆ

Տարբեր առիթներով բազմիցս խոսվել է կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման ժամանակ օրգան-պահպանողական վիրահատությունների, կրծքի կարևոր օրգան լինելու մասին` ինչպես երեխային կերակրելու, այնպես էլ կնոջ սեքսուալությունը պահպանելու առումով: Անդրադառնալով նշյալ թեմաներին՝ «Առողջ կրծքագեղձ» նախագիծն ընդլայնում է իր գործունեությունը նաև այս ոլորտում: 2015թ. դեկտեմբերին Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում կատարվել է օնկոպլաստիկ երկու վիրահատություն: Վիրահատվել են երիտասարդ երկու կանայք` 40տ. Հ-ն և 42տ. Գ-ն, որոնց կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման վիրահատական փուլում անհրաժեշտ էր հեռացնել կրծքագեղձը, սակայն մեծ էր նաև կուրծքը պահպանելու ցանկությունը՝ թե՛ բժշկի կողմից, և թե՛ պացիենտների:

42տ. Գ-ի դեպքում կատարվել է աջ կրծքագեղձի ենթամաշկային արմատական հեռացում (պտուկը պահպանելով)՝ էքսպանդերի միաժամանակյա տեղադրմամբ: Էքսպանդերը սիլիկոնե պատյանով պարկ է, որի մեջ ժամանակի ընթացքում բժշկի միջամտությամբ դրսից լցվում է սովորական ֆիզլուծույթ, և այն լայնանալով՝ ձևավորում է նոր կուրծքը: Այս մեթոդը թույլ է տալիս պացիենտին ստանալ նաև քիմիաթերապևտիկ և ճառագայթային բուժում:

40տ. Հ-ի դեպքում իրականացվել է ձախ կրծքագեղձի ենթամաշկային ամպուտացիա (հեռացնելով նաև պտուկը)՝ սիլիկոնե իմպլանտի միաժամանակյա տեղադրմամբ: Այս եղանակով կինն արդեն վիրահատությունից հետո արթնանում է կրծքագեղձով, այսինքն` կուրծքը հեռացվում է ենթամաշկային եղանակով, և նույն մաշկի տակ է տեղադրվում սիլիկոնե իմպլանտը:

Արևմտյան այն երկրներում, որտեղ «Առողջ կրծքագեղձ» նախագծի հեղինակ բժիշկ-ուռուցքաբան Արթուր Ավետիսյանն անցել է մասնագիտական վերապատրաստումներ, վիրահատական այս մոտեցումները սովորական բնույթ են կրում: Թեև Հայաստանում այսպիսի վիրահատությունները դեռևս լայն տարածում չունեն, բայց «Առողջ կրծքագեղձ» նախագծի շրջանակներում մենք համառորեն աշխատում ենք այդ ուղղությամբ:

Ի դեպ, չի բացառվում նաև, որ եվրոպական բարերարների կողմից “Առողջ կրծքագեղձ” նախագիծը նվեր ստանա սիլիկոնե իմպլանտներ և էքսպանդերներ, ինչը զգալիորեն մատչելի կդարձնի այս տեսակ վիրահատությունները:

Կրծքագեղձի վերականգնողական վիրահատություններ

ԿԱՏԱՐՎԵՑԻՆ ԿՐԾՔԱԳԵՂՁԻ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՂԱԿԱՆ ՎԻՐԱՀԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

2016թ. մայիսի 24-ից հունիսի 10-ը «Առողջ կրծքագեղձ» նախագծի և ամերիկահայ վիրաբույժ Արթուր Սալիբյանի հետ համագործակցության շրջանակներում Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում կատարվեցին կրծքագեղձի վերականգնողական վիրահատություններ՝ մարմնի սեփական հյուսվածքներից և իմպլանտների կամ էկսպանդերների կիրառմամբ:

Կատարվել են նաև վիրահատություններ, երբ կուրծքը հեռացվում է ենթամաշկային եղանակով, այսինքն՝ պահպանվում են և՛ մաշկը և՛ պտուկը, միաժամանակ հեռացված կրծքագեղձի փոխարեն տեղադրվում է էկսպանդեր: Բժիշկ Սալիբիանի հետ համագործակցությունը թույլ է տվել ընդօրինակել նրա փորձը՝ հարստացնելով սեփականը: Հարկ է նշել, որ կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման համալիր մոտեցման գործում կարևորվում է կնոջ այս օրգանի պահպանումը: Մյուս կողմից, այն կարևորվում է նաև կնոջ հոգեբանական խնդրի հաղթահարման տեսանկյունից, քանի որ հիվանդների մեծամասնության համար կրծքագեղձի կորուստը ոչ միայն համարվում է ֆիզիկական թերություն, այլև դառնում է էմոցիոնալ խանգարումների պատճառ: Կինը գտնում է, որ կրծքագեղձը կորցնելով՝ զրկվում է իր հմայքից, կանացիությունից, սեքսուալությունից, հետևաբար քաղցկեղից բուժվելուց հետո դժվարությամբ է վերադառնում իր նախկին բնականոն կյանքին: Ուռուցքաբան-մամոլոգներն իրենց գործունեության ընթացքում ամեն կերպ փորձում են պահպանել կրծքագեղձը, բայց երբեմն հիվանդի ուշ դիմելիության պատճառով հնարավոր չի լինում պատշաճ բուժում ապահովել (կուրծքը պահպանելով), և ստիպված ենք լինում հեռացնել կրծքագեղձը: Իսկ վերոնշյալ վերականգնողական վիրահատությունների շնորհիվ կրծքագեղձի վերականգնումը հնարավոր է դառնում անմիջապես այն հեռացնելուց հետո (միաժամանակ), ինչպես նաև տարիներ կամ ամիսներ առաջ արդեն իսկ հեռացված կրծքագեղձի վերականգնումը:

Կրծքագեղձի պլաստիկ վիրահատություններ

«Առողջ կրծագեղձ» նախագիծը սերտորեն համագործակցում է տարբեր երկրներից Հայաստան ժամանող բժիշկ-մասնագետների հետ, ովքեր խորհրդատվություններ և վիրահատություններ են անցկացնում Հայաստանում։

Նման համագործակցության շրջանակներում հաճախ վիրահատություններ են կազմակերպվում հատկապես այն կանանց համար, ում կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման ընթացքում հնարավոր չի եղել կատարել օրգանպահպանողական վիրահատություն, և հեռացվել է կրծքագեղձը, ինչպես նաև նրանց, որոնց առաջիկայում սպասվում է նման վիրահատություն:

2015թ. հոկտեմբերին, ինչպես նաև 2016թ. մայիսին ԱՄՆից հրավիրված հայազգի պրոֆեսոր Արթուր Սալիբյանի հետ համատեղ իրականացվել են կրծքագեղձի պլաստիկ/վերականգնողական վիրահատություններ: Անհրաժեշտության դեպքում իրականացվում է նաև կրծքագեղձի քաղցկեղի վիրահատական բուժում՝ միաժամանակյա պլաստիկայով:

Առաջիկայում կայանալիք նման վիրահատությունների մանրամասներին ծանոթանալու համար այցելեք կայքի «Հայտարարություններ» բաժինը։

Կիստա կրծքագեղձում

Ի՞նչ է կրծքագեղձի կիստան: Համառոտ բնորոշմամբ կիսատն պարկ է, որը լցված է հեղուկով: Կրծքագեղձի կիստան այդ օրգանի ամենից հաճախ հանդիպող բարորակ գոյացությունն է: Որպես կանոն (հիմնականում) այն կարելի է անգամ խնդիր չհամարել: Սովորաբար կնոջ օրգանիզմում տարիքին զուգահեռ կատարվող հորմոնալ փոփոխությունները կարող են առաջացնել կրծքագեղձի կիստա: Կրծքագեղձում կիստաների քանակը կարող է տատանվել մեկից մինչև մի քանի տասնյակի սահմանում, իսկ դրանց չափերը կարող են լինել մի քանի միլիմետրից մինչև մի քանի սանտիմետր: Դրանք կարող են առաջանալ կրծքագեղձերի ցանկացած հատվածում: Կանանց մեծ մասն անգամ չի էլ իմանում իր կրծքում կիստայի առկայության մասին: Կիստաներն ավելի շատ հանդիպում են 35-ից բարձր տարիքում: Նրանց առաջացման հավանականությունը մեծանում է 45-50 տարեկանին մոտ, երբ կնոջ օրգանիզմում հորմոնալ փոփոխությունների արագությունն աճում է: Իսկ արդեն դաշտանադադարից հետո կիստաների մեծ մասը սկսում են ներծծվել: Կիստաները հաճախ են հանդիպում այն կանանց մոտ, ովքեր ստանում են հորմոն-փոխարինող թերապիա:

Այս ամենի հետ մեկտեղ պետք է նշել, որ կրծքագեղձի կիստան իրենից վտանգ չի ներկայացնում: Կանանց մեծ մասը վախենում է, որ կիստան կարող է վերածվել քաղցկեղի: Շտապենք տեղեկացնել, որ չկա որևէ ապացույց, որ կրծքագեղձի կիստան կարող է վերածվել քաղցկեղի. հասարակ կիստայի շրջանում քաղցկեղի առաջացումը համարվում է զուգադիպություն:

Կիստաների մեծ մասը չունի բուժման կարիք: Եվ պետք չէ անհանգստանալ, եթե հերթական ստուգման ժամանակ պարզվի, որ կիստան ոչ թե անհետացել է, այլ նույնիսկ մեծացել է մի քանի միլիմետրով: Պետք չէ համառորեն փորձել բուժվել փոքր կիստաներից՝ ակնկալելով հաջորդ հետազոտության ժամանակ ստանալ սոնոգրաֆիկ իդեալական պատկեր: Եթե կիստան անհանգստացնում է կնոջը, եթե այն բորբոքվել է և/կամ ցավ է պատճառում, անգամ, եթե խիստ անհանգստացնում է միայն հոգեբանորեն, ապա բժիշկը բացարձակ անցավ կարող է հեռացնել կիստայի պարունակությունը բարակ ասեղի միջոցով: Եթե կիստան նորից լցվում է հեղուկով, երբեմն հարկ է լինում այն դատարկել մի քանի անգամ: Պարունակությունը լինում է տարբեր գույնի և երանգի՝ բաց դեղինից մինչև մուգ շագանակագույն: Որպես կանոն՝ այն անգամ կարիք չի ունենում բջջաբանական հետազոտության (իհարկե, բժշկի որոշմամբ): Եթե դատարկված կիստան լցվում է 24 ժամվա ընթացքում, ապա պետք է անմիջապես բժշկին հայտնել դրա մասին: Հազվադեպ հանդիպում են բազմախտրոց, ներկիստոզ հյուսվածքային կոմպոնենտներով բարդ կիստաներ: Չի բացառվում, որ նման դեպքերում բժիշկն առաջարկի Ձեզ ոչ շտապ, այսինքն պլանային վիրահատական բուժում:

Ստուգվե՛ք կրծքագեղձի մասնագետի մոտ և համոզվելով, որ Ձեզ մոտ ընդամենը հասարակ կիստա է, ապրե՛ք հանգիստ և առանց կպչուն մտքերի:

Ավշահանգույցների հեռացում ռադիոիզոտոպով

Հայաստանում արդեն հասանելի է կրծքագեղձի քաղցկեղի վիրահատական բուժման նոր մեթոդը՝ «պահակային ավշահանգույցների հեռացում ռադիոիզոտոպային մեթոդով»։

Հայտնի է, որ կրծքագեղձի քաղցկեղի վիրահատական բուժման ժամանակ հաճախ անհրաժեշտ է լինում հեռացնել անութափոսի (թևատակի) ավշային հանգույցները, պարզելու՝ կա՞, արդյոք, ուռուցքի տարածում դրանց մեջ: Նման ծանր վիրահատությունը հաճախ հանգեցնում է հետվիրահատական բազմաթիվ անցանկալի երևույթների (տե՛ս նկարներում)` վիրահատված կողմի ձեռքի այտուց, ձեռքի շարժումների սահմանափակում, թմրածություն, քրոնիկ ցավ, թիակի տեղաշարժում և այլն:

 

Նման բարդություններից խուսափելու լավագույն հայտնի մեթոդն այսուհետ հասանելի է Հայաստանում։ Մեթոդի էությունը կայանում է հետևյալում. ցուցումները հաշվի առնելով` կրծքագեղձի վիրահատությունից առաջ կրծքում հատուկ ռադիո-իզոտոպային նյութ (Technetium-99m) ներարկելուց հետո վիրահատության ժամանակ հատուկ սարքի (գամմա-դետեկտոր) միջոցով հայտնաբերվում և հեռացվում են ընդամենը մի քանի անհրաժեշտ ավշահանգույցներ: Հիվանդը հաջորդ օրը կարող է գնալ տուն, և հաճախ անհրաժեշտություն չի լինում անգամ վիրակապությունների:

Երկար ժամանակ է, ինչ ցանկանում էի ներդնել այս մեթոդը Հայաստանում։ Եվ ահա 2018թ․ հունիսին հաջողությամբ կատարեցի առաջին երկու վիրահատություններն այս սարքի օգնությամբ, և դրանք առաջինն էին մեր հանրապետությունում: Հարկ է նշել, որ զարգացած երկրներում լայնորեն կիրառվող այս սարքի և մեթոդի ձեռքբերումը մեծ հաջողություն է Հայաստանի համար:

Կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման տեսանելի կողմնակի բարդությունները

Կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման տեսանելի կողմնակի բարդությունները

Կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման ընթացքում ի հայտ են գալիս որոշ կողմնակի երևույթներ (կրծքագեղձի փոփոխություններ, մազաթափություն, վերին վերջույթի՝ ձեռքի այտուց, քաշի ավելացում կամ կորուստ, մաշկի և եղունգների փոփոխություններ), որոնք հիվանդի համար դառնում են լրացուցիչ մտահոգության խնդիր:

Կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման կողմնակի բարդությունները, որոնք շրջապատի համար նկատելի են, կարող են բացասաբար անդրադառնալ հիվանդի հուզական վիճակին: Սակայն դրանք հաղթահարելու համար կարելի է ձեռնարկել մի շարք քայլեր:

Կրծքագեղձի փոփոխություններ

Տեսանելի կողմնակի բարդություններից է կրծքագեղձի մասնակի կամ ամբողջական հեռացումը, որի հետևանքով կրծքերի միջև անհամաչափություն է նկատվում: Եթե հեռացվել է կրծքագեղձը, ապա կարելի է կատարել կրծքագեղձի վերականգնողական վիրահատություն, իսկ (կամ) մինչ այդ արտաքին պրոթեզ կրել: Կրծքագեղձի պրոթեզը դնում են կրծկալի մեջ կամ ամրացնում մաշկին երկկողմանի կպչուն ժապավենով: Պրոթեզի ճիշտ ընտրության համար պետք է խորհրդակցել համապատասխան մասնագետի (կրծքագեղձի պրոթեզի գծով խորհրդատուի) հետ:

Մազաթափություն

Քիմիաթերապիայի հետևանքով կարող է մազաթափություն առաջանալ: Այդ տեսակ դեղամիջոցներn առավել մեծ ազդեցություն ունեն արագ աճող բջիջների վրա, ինչպիսիք են քաղցկեղային բջիջները: Բանն այն է, որ մազարմատի ֆոլիկուլների բջիջները նույնպես արագ են աճում, և հենց այդ պատճառով են դրանք վնասվում: Մազաթափությունը յուրաքանչյուր մարդու մոտ տարբեր բնույթի և ինտենսիվության կարող է լինել՝ կախված ընդունած քիմիաթերապիայի տեսակից: Մազաթափության պատճառ կարող է լինել նաև ճառագայթային և հորմոնալ բուժման այս կամ այն տեսակը: Եթե մազերը թափվում են քիմիաթերապիայի պատճառով, ապա, հավանաբար, մազաթափություն կլինի բուժման մեկնարկից 1-2 շաբաթների ընթացքում: Հնարավոր է, որ մազերն ամբողջությամբ միաժամանակ բարակեն կամ թափվեն: Երբեմն ոչ միայն գլխի, այլև ամբողջ մարմնի մազերն են թափվում (թարթիչների, հոնքերի, թևերի, ոտքերի և ցայլքի շրջանի):

Խորհուրդներ. Մազաթափությունը հնարավոր չէ կանխել, բայց մեղմ շամպուն և մազերի փափուկ խոզանակ օգտագործելու կամ մազերը չորացնելիս ֆենը ցածր ջերմաստիճանով կիրառելու դեպքում հնարավոր է մի փոքր նվազեցնել մազաթափությունը: Սակայն խրախուսելի է հետևել արևմտյան երկրների կանանց օրինակին և բուժումը սկսելուն պես ինքնակամ ամբողջովին ազատվել մազերից, կամ կարճ կտրել և ժամանակավոր կրել կեղծամ: Այդպիսով կինը զերծ է մնում լոգանք ընդունելիս մազերի զանգվածային կորստից կամ առավոտյան արթնանալիս բարձի վրա թափված մազեր տեսնելուց: Կարելի է գնել շարֆեր, չալմաներ, գլխարկներ նախքան մազաթափության սկսվելը: Նախապատրաստել սիրելիներին, հատկապես երեխաներին մազաթափությունից հետո արտաքին տեսքի փոփոխությանը՝ այսպիսով նրանց ևս մասնակից դարձնելով շարֆերի և այլ պարագաների ընտրությանը: Երբեմն մազերը սկսում են նորից աճել նույնիսկ նախքան բուժման ավարտը, բայց դրանք կարող են ավելի բարակ լինել կամ այլ գույն և խտություն ունենալ: Հաճախ ենք հանդիպում կանանց, ովքեր մազերի կորուստն ավելի ծանր են տանում, քան անգամ կրծքագեղձի հեռացումը: Հարկ ենք համարում նշել, որ հիմնականում քիմիաթերապիան ավարտելուց մոտ 2 ամիս անց մազերը սկսում են ինտենսիվ կերպով վերականգնվել: Այս հոգեբանական խնդրի լուծման մեջ մեծ դեր ունեն բուժող բժիշկը, հոգեբանը, հիվանդի հարազատները:

Ձեռքի այտուց

Բժիշկներն այս երևույթը լիմֆեդեմա են անվանում. թևի այտուց այն կողմից, որտեղ կրծքագեղձի և/կամ ավշային հանգույցների վիրահատություն է կատարվել: Այն կարող է լինել նաև ճառագայթային բուժման հետևանք: Հաճախ դա ժամանակավոր բնույթ է կրում, բայց կարող է դառնալ նաև մշտական՝ ազդելով հիվանդի կյանքի որակի վրա: Առավել հաճախ նման այտուց առաջանում է, երբ հեռացվում են թևատակի բոլոր ավշահանգույցները: Կրծքագեղձի ժամանակակից վիրաբուժությունը թույլ է տալիս որոշ դեպքերում հեռացնել միայն մի քանի ավշային հանգույց, կամ միայն նրանք, որոնք պետք է հեռացվեն, դրանով իսկ զգալիորեն նվազեցնել ձեռքի այտուցի առաջացման ռիսկը: Նախքան վիրահատությունը պետք է հարցնել բժշկին՝ արդյոք անհրաժեշտ է հեռացնել բոլո՞ր ավշային հանգույցները, թե կարելի՞ է սահմանափակվել միայն, այսպես կոչված, պահակային ավշահանգույցների հեռացումով: Թևի այտուցի ախտանիշները ժամանակին նկատելու դեպքում կարելի է նվազեցնել դրա զարգացման տեմպերը:

Խորհուրդներ.

  • Պետք չէ անտեսել ձեռքին առաջացող ցանկացած այտուց:
  • Խուսափել վնասված ձեռքի մաշկին այլ վնասվածք պատճառելուց:
  • Ձեռնոցներ կրել այգեգործություն կամ տնային գործեր անելիս:
  • Խուսափել ջրի ջերմաստիճանի կտրուկ փոփոխություններից:
  • Ձեռքը պաշտպանել արևի ազդեցությունից:
  • Խուսափել վնասված ձեռքից ներարկումներ կամ ներերակային միացումներ (սիստեմա) ստանալուց:
  • Խուսափել վնասված ձեռքով ծանր պայուսակներ վերցնելուց կամ ծանր ու սեղմող զարդեր կրելուց:

Այտուցի դեպքում հնարավոր է առաջանա նաև հագուստի ճիշտ ընտրության անհրաժեշտություն: Ավելի թույլ/ազատ նստող հագուստի հետ մեկտեղ կարող է անհրաժեշտ լինել նաև առաձգական թեզանիք (эластичный рукав)՝ այտուցը վերահսկելու համար: Այտուցի առաջացումից խուսափելու կամ դրա ազդեցությունը նվազեցնելու համար կարելի է խորհրդակցել լիմֆեդեմայի գծով հավաստագրված թերապևտի հետ, ով կարող է անվտանգ վարժություններ և այլ արդյունավետ միջոցներ առաջարկել:

Քաշի ավելացում կամ կորուստ

Բուժման ընթացքում հնարավոր է քաշի ավելացում կամ կորուստ: Քաշի կորուստը կարող է պայմանավորված լինել սրտխառնոցով, փսխումով կամ ախորժակի անկումով: Քաշի ավելացումը հաճախ պայմանավորված է քիմիաթերապիայով կամ հորմոնալ թերապիայով, որոնք երկուսն էլ կարող են վաղաժամ դաշտանադադարի պատճառ դառնալ: Սակայն ընդունած որոշ այլ դեղամիջոցները, սննդակարգի փոփոխությունները և սահմանափակ ակտիվությունը/նստակյաց կյանքը նույնպես կարող են նպաստել լրացուցիչ կիլոգրամների առաջացմանը:

Խորհուրդներ. Սահմանափակ սննդակարգով սնվելու փոխարեն պետք է օգտագործել սննդարար և հավասարակշռված սնունդ կանոնավոր քաշի ու էներգիայի պահպանման և ապաքինման համար:

  • Օգտագործել սպիտակուցներով հարուստ սնունդ, բայց սահմանափակել հագեցած ճարպերը, շաքարը, ալկոհոլը և աղը:
  • Ողջ օրվա ընթացքում ուտել հաճախ, բայց քիչ քանակությամբ, հատկապես եթե սրտխառնոց ունեք:
  • Կատարել ֆիզիկական վարժություններ, որոնք օգնում են վերահսկել քաշը և պահպանել ախորժակը: Ֆիզիկական վարժություններն օգնում են նաև կողմնակի այլ բարդությունների դեպքում, ինչպես, օրինակ, ուժասպառության ու դեպրեսիայի: Կարելի է բժշկից տեղեկանալ, թե կոնկրետ Ձեր դեպքում ակտիվության ո՞ր մակարդակն է նախընտրելի:
  • Հետևել ֆիզիկական վարժություններ կատարելու առօրյա կանոնավոր ռեժիմին: Նույնիսկ մի քանի րոպե տևողությամբ ամենօրյա մարզանքը կարող է ինքնազգացողությանը դրական փոփոխություն հաղորդել:

Մաշկի և եղունգների փոփոխություններ

Սրանք կարող են նկատվել քիմիաթերապիայից, ճառագայթային կամ հորմոնալ բուժումից հետո: Մաշկի հնարավոր փոփոխություններն են.

  • կարմրություն;
  • ցան;
  • չորություն;
  • բորբոքում;
  • երակների մգացում:

Ճառագայթային բուժման և քիմիաթերապիայի որոշակի տեսակներով պայմանավորված՝ կարմրությունը կարող է ավելի բարդանալ, եթե մաշկը նաև արևահարվի: Թեև հազվադեպ, բայց երբեմն հնարավոր է մաշկի քիմիական վնասում, երբ ներերակային միացմամբ քիմիաթերապիայի դեղորայքը թափվում է մաշկի վրա կամ մաշկի տակ: Մաշկի վրա առաջացած ցանկացած ճաքի կամ կտրվածքի մասին, որը կարող է վարակվել, պետք է տեղեկացնել բժշկին:

Խորհուրդներ

  • Խորհրդակցել բուժանձնակազմի հետ նախքան մաշկի խնամքի համար որևէ պարագա (լոսյոններ, փոշիներ, օծանելիք, կրեմներ/քսուքներ, հոտազերծիչներ, մարմնի յուղեր կամ տնական դեղամիջոցներ) օգտագործելը: Որոշ կոսմետիկ միջոցներում պարունակվող հավելանյութերը կարող են վատթարացնել մաշկային ռեակցիաները:
  • Բուժման ընթացքում խուսափել ներկանյութով համեմված և հոտավետ լվացքի միջոցներից:
  • Մաշկը պահել մաքուր և չոր, օգտագործել մեղմ օճառ և լոգանք ընդունելուց հետո սրբիչի թեթև հպումներով չորացնել մաշկը:
  • Բժշկի թույլտվությամբ օրվա ընթացքում մի քանի անգամ բարձր արդյունավետությամբ խոնավեցնող միջոց օգտագործել չոր մաշկի խնամքի համար:
  • Արևի ազդեցությանը ենթարկվելիս արևապաշտպան քսուք օգտագործել:
  • Թույլ/ազատ նստող և բնական գործվածքներից հագուստ կրել, օրինակ՝ բամբակե և մետաքսե:

Եղունգների հնարավոր փոփոխություններ

Եղնգահուները կարող են մգանալ կամ գունազրկվել: Հնարավոր է եղունգների ճեղքում, շերտավորում կամ կոշտացում: Երբեմն դրանք կարող են նաև անջատվել եղնգահունից: Նման դեպքում պետք է տեղեկացնել բժշկին, քանի որ դա մեծացնում է վարակման ռիսկը:

Խորհուրդներ

  • Եղունգները կարճ կտրել շերտատվելու հավանականությունը նվազագույնին հասցնելու համար:
  • Խուսափել արհեստական եղունգներից, որոնք կարող են մեծացնել վարակի ներթափանցման ռիսկը: Կարելի է եղունգների լաք օգտագործել, իսկ դրա մաքրման համար՝ ոչ ացետոնային հիմքով մաքրող նյութ, որը քիչ է չորացնում:
  • Կուտիկուլների հեռացման համար մեղմ քսուք կամ գել օգտագործել՝ մերսելով այն եղունգների մեջ:
  • Չի կարելի եղունգները կծել:
  • Ձեռնոցներ կրել այգի մշակելիս կամ տնային գործեր անելիս:
  • Խուսափել մասնագիտական մատնահարդարումից, իսկ օգտվելու դեպքում կիրառել ախտահանված սեփական գործիքները:
  • Խուսափել ձեռքերը ջրում երկար պահելուց՝ սնկային վարակների ռիսկի նվազեցման համար:

Մաշկի և եղունգների փոփոխությունները սովորաբար անհետանում են բուժման ավարտից հետո:

Կրծքագեղձի քաղցկեղի վիրահատման տարբերակները

Ինչպիսի՞ն է կրծքագեղձի քաղցկեղի վիճակագրական պատկերն աշխարհում և, մասնավորապես, Հայաստանում:

Նորություն չէ, որ ողջ աշխարհում կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերը գնալով շատանում են, բայց միաժամանակ նվազում է այդ հիվանդությունից  մահացության ցուցանիշը: Վերջինս պայմանավորված է բուժման նորագույն մեթոդների և դեղորայքի կիրառմամբ: Բացի այդ, ողջ աշխարհում անցկացվում են ուռուցքաբանին ժամանակին դիմելու կամ պացիենտին նրա մոտ ուղղորդելու քարոզչական լայնածավալ միջոցառումներ, ինչի շնորհիվ ավելի շատ են քաղցկեղի վաղ հայտնաբերման դեպքերն ու զարգացման կանխարգելման հավանականությունը: Այս ամենը համապատասխանորեն անդրադառնում է բուժման արդյունքների վրա: Հայաստանում պատկերը գրեթե  նույնն է՝ կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերի  շատացման առումով, սակայն մահացության ցուցանիշն ավելի քիչ է նվազել՝ զարգացած  երկրների համեմատ

Վերջին 8-9 տարվա ընթացքում ԱՄՆում կրծքագեղձի քաղցկեղից մահացությունը նվազել է 23%-ով, իսկ Մեծ Բրիտանիայում՝ 20%-ով: Քանի որ Հայաստանում մեծապես առկա է դիմելիության խնդիրը, մարդիկ, նույնիսկ տեղյակ լինելով իրենց մոտ չարորակ ուռուցքի մասին, ուշ են դիմում մասնագետին: Չնայած այս  հանգամանքին՝ ըստ պաշտոնական վիճակագրական տվյալների՝ վերջին տասնամյակում  կրծքագեղձի քաղցկեղից մահացության ցուցանիշը նվազել է 6.5%-ով: Մեկ այլ օրինակ՝ արդեն բացարձակ թվերով. դեռևս 1990թ. կրծքագեղձի քաղցկեղով  հիվանդ  663 մարդ  կար գրանցված, իսկ 2011թ.՝ 1140: Իսկ եթե հաշվի առնենք վերջին տարիների Հայաստանում միգրացիոն փոփոխությունները, ապա այս թվերն ավելի լուրջ տեսք են ստանում:

Որո՞նք են կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման հիմնական մեթոդները:

Կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման հարցում թե՛ պատմականորեն, և թե՛ ժամանակակից բժշկագիտության շրջանակներում առայժմ որպես հիմնական մաս մնում է վիրահատական միջամտությունը: Ժամանակի ընթացքում ավելացել են քիմիաթերապիան, հորմոնաթերապիան, իմունաթերապիան, ճառագայթային բուժումը և այլն: Շնորհիվ կոնսերվատիվ բուժման մեթոդների զարգացման և քաղցկեղի զարգացման նոր տեսությունների՝ վերջին 2-3 տասնամյակներում բավականին մեծ փոփոխություններ են տեղի ունեցել վիրաբուժական մեթոդների մեջ. գնալով նվազագույնի են հասցվում վիրահատության ծավալներն՝ ըստ  անհրաժեշտության: Անցյալում բացի կրծքագեղձից  հեռացվում էին նաև մեծ և փոքր կրծքամկանները, երբեմն՝ անգամ հարկրծոսկրային ավշային հանգույցները: Կար մոտեցում, ըստ որի, անկախ ուռուցքի չափսերից՝ որքան ավելի մեծ տրամագծով  հեռացվեն հյուսվածքներն, այնքան հիվանդության բուժման արդյունքներն ավելի լավը կլինենՆերկայում մկանները չեն հեռացվում, եթե անգամ կարիք կա. հեռացվում են անութափոսի ավշային հանգույցների 3 մակարդակներից 1-2-ը միայն:

Ըստ ի՞նչ գործոնների է որոշվում վիրահատության ծավալը:

Որոշում կայացնելիս պետք է հաշվի առնել կրծքագեղձի և ուռուցքի չափերը, երբեմն նաև՝ կրծքագեղձի մեջ ուռուցքի տեղակայումը:Ապացուցողական բժշկությունը, որը ներառում է բազմաթիվ բժիշկների և կլինիկաների փորձի ամփոփումը, եկել է եզրահանգման, որ կրծքագեղձն ամբողջությամբ հեռացնելը չի բարելավում բուժման արդյունքները(եթե իհարկե դրա համար չկան խիստ ցուցումներ, օրինակ՝ մի քանի օջախի առկայություն): 

Այսօր նախընտրելի է պարզապես հեռացնել ուռուցքը: Մինչև 3 սմոց ուռուցքի դեպքում կարելի է կրծքագեղձը մասամբ հեռացնել, իսկ 3-ից ավելի դեպքում ցանկալի է իրականացնել նախավիրահատական բուժում՝ քիմիաթերապիայի կամ էլ, ըստ ցուցումների, հորմոնալ թերապիայի տեսքով, փոքրացնել ուռուցքը, հասցնել այն օրգանպահպան վիրահատելի համապատասխան չափերի և նոր վիրահատել: Իհարկե, թերապիայից առաջ պետք է ուռուցքի բիոպսիա կատարել, մանրամասն տվյալներ ստանալ դրա մասին՝ ճիշտ բուժում անցկացնելու համար: Լինում են դեպքեր, երբ ողջ քիմիաթերապիայի կուրսը պացիենտը ստանում է նախավիրահատական շրջանում, և վիրահատությունից  հետո մնում է միայն ճառագայթային բուժումը: Վերջինս շատ կարևոր նշանակություն ունի օրգանպահպան վիրահատությունների դեպքում, քանի որ ամրապնդում է տեղային բուժման արդյունավետությունը

Բոլորովին վերջերս Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում սկսել ենք իրականացնել ուռուցքի նշագրում՝ միկրոինվազիվ մեթոդով: Այն արվում է նախավիրահատական շրջանում՝ բիոպսիայի ժամանակ, սոնոգրաֆի հսկողության տակ: Այսինքն, ուռուցքի եզրերին դրվում են հատուկ ռենտգենդրական մարքերներ (հատուկ մետաղից): Դա թույլ է տալիս հետևել ուռուցքի չափերի փոփոխվելը նախավիրահատական կոնսերվատիվ բուժման ընթացքում: Նույնիսկ եթե  ուռուցքն այնքան փոքրանա, որ չհայտնաբերվի գործիքային մեթոդներով, տեղադրված մարքերների շնորհիվ մեզ հայտնի է մնում առաջնային ուռուցքի տեղակայումը: Իսկ սա  կարևոր է օրգանպահպան վիրահատության համար:  

Ի՞նչ քայլեր են արվում վիրահատությունից  հետո՝ ստացված արդյունքը հսկողության տակ պահելու նպատակով:

Սովորաբար, ուռուցքը հեռացնելուն պես այն ուղարկվում է հյուսվածքաբանական հետազոտության՝ պարզելու, արդյոք ուռուցքի եզրերը “մաքուրեն՝ զերծ ուռուցքային բջիջներից: Լինում են դեպքեր, երբ ռեռեզեկցիայի՝ վերամասնահատման կարիք է առաջանում: Բացի այդ, վերջերս Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում ևս մի լրացուցիչ մեթոդ է կիրառվում. հեռացված ուռուցքի շրջանում տեղադրվում են հատուկ մետաղական ամրակներ, որոնք ռենտգենդրական են և հետագայում ճառագայթային թերապևտին հստակ ցույց են տալիս ուռուցքի նախկին տեղակայումը: Սա թույլ է  տալիս, որ ճառագայթային թերապիան ավելի դիպուկ և նպատակային լինի, նվազեցնի հիվանդության կրկնվելու հավանականությունը:

Կրծքագեղձը պահպանելուց բացի, մեծ նշանակություն է տրվում նաև դրա արտաքին էսթետիկ տեսքի պահպանմանը: Օնկոպլաստիկայի օրենքներին հետևելով և պարզապես ճիշտ ու հաճախ ոչ խորամանկ կտրվածքներ կատարելով՝ կարելի է նվազագույնի հասցնել գեղձի դեֆորմացիան, հմտորեն թաքցնել հետվիրահատական սպին

Ինչպես հայտնի է՝ շատ հաճախ ուռուցքային բջիջները կրծքագեղձի օջախից ավշային անոթներով տարածվում և տեղակայվում են անութափոսի ավշային հանգույցներում: Ըստ այդմ՝ ինչպե՞ս է որոշվում հանգույցների  հեռացման հարցը:

Ավշային հանգույցներում ուռուցքային բջիջների առկայությունը կամ բացակայությունը՝ այսպես կոչված նոդալ ստատուսը, շատ կարևոր է թե՛ բուժման ճիշտ մեթոդիկա ընտրելու, թե՛ հետագա հնարավոր զարգացման վերաբերյալ կանխատեսումներ անելու համար: Նոդալ ստատուսը մեզ ցույց է տալիս՝ ախտահարված են անութափոսի ավշային հանգույցները, թե  ո՛չ, եթե այո, ապա դրանցից քանիսը, ողջ հանգույցը, թե դրա մի մասը. յուրաքանչյուր տվյալ իր նշանակությունն ունի: Նոդալ ստատուսը պարզորոշելու համար սովորաբար բոլոր ավշային հանգույցների հեռացում է կատարվում, որից  հետո դրանք հյուսվածքաբանական հետազոտության են ենթարկվում: Բայց նման հեռացումը  բերում է մի շարք բարդությունների՝ 
1.պացիենտը շատ ավելի երկար ժամանակ է անցկացնում հիվանադանոցում
2.առաջանում են հետվիրահատական վաղ և ուշացումով (անգամ՝ մի քանի տարի անց) բարդություններ՝ վիրահատված կողմի վերին վերջույթի՝ տարբեր աստիճանի այտուցներ
3. սահմանափակվում են այդ վերջույթի ֆունկցիաները, ինչը կարող է  ուղեկցել մարդուն տարիներ շարունակ
4. առաջանում են զգացողական խանգարումներ:

Այս  ամենից  խուսափելու համար արևմտյան զարգացած երկրներում կիրառվում է այսպես կոչվածպահակայինավշային հանգույցի հեռացում

Համարվում  է, որ ուռուցքային բջիջները տարածվելով ախտահարում են իրենց ճանապարհին առաջին ավշային հանգույցը և հետո  նոր միայն շարժվում առաջ՝ դեպի այլ մակարդակներում գտնվող ավշային հանգույցներ: Հետևաբար, եթե պահակային հանգույցում չկան ուռուցքային բջիջներ, ապա շատ մեծ հավանականությամբ մյուս մակարդակներում էլ հանգույցներն ախտահարված չեն: Դա նշանակում է, որ հանգույցներն ամբողջովին հեռացնելու և կնոջը նման տրավմատիկ վիրահատության ենթարկելու կարիքը չկա:

Որքա՞ն է այս  դեպքում սխալվելու հավանականությունը, և ի՞նչ է արվում նման պարագայում:

Սխալվելու  հավանականություն միշտ կա: Բայց եթե  ամեն ինչ ճիշտ և գրագետ արվի, ապա չսխալվելու  հավանականությունը 85-90% է: Մնացյալ 10 -15%-ի դեպքում, եթե  հայտնաբերվում են ախտահարված հանգույցներ, դրանք կարող են էռադիկացվել (ոչնչացվել) ճառագայթային բուժման և քիմիաթերապիայի միջոցով: Հազվադեպ կարիք է լինում նաև կրկնակի վիրահատության: Սխալվելու հավանականությունը նկարագրելիս՝ լուծումը բարդ է թվում, բայց նաև շատ մեծ է կնոջ կուրծքը և վերին վերջույթի ֆունկցիոնալությունը պահպանելու հավանականությունը:

Ախտահարված ավշային  հանգույցների հայտնաբերման և հեռացման ընթացքը

Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում լայնորեն կիրառվում է  հետևյալ մեթոդը. հատուկ լիմֆոտրոպ՝ հիմնականում կապույտ ներկերով, հատուկ մեթոդիկայով սրսկումներ են կատարվում կրծքագեղձի մեջ, որն ավշային անոթները ներկելով՝ տարածվում է դեպի հանգույցներ: Առաջինը ներկվում է վերը նշվածպահակայինմեկ կամ մի քանի հանգույց, որը հեռացնելուն պես ուղարկվում է հյուսվածքաբանական հետազոտության: Եթե ի պատասխան տեղեկացվում ենք, որ հանգույցն ախտահարված է, ապա վիրահատությունը շարունակվում է, և հեռացվում են նաև մնացածները: Իսկ եթե դրա անհրաժեշտությունը չի լինում, ապա վերը նշված բարդությունները գործնականորեն չեն առաջանում: Ժամանակակից գրականությանը և ուղեցույցներին հետևելը, բազմաթիվ արտասահմանյան գործուղումներն ու վերապատրաստումները մասնագետներին թույլ են տալիս Հայաստանում կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժումն իրականացնել ժամանակակից մոտեցումներով

Քաղցկեղի բուժման ժամանակ ինֆուզիոն պորտ համակարգի կիրառում

ՔԱՂՑԿԵՂԻ ԲՈՒԺՄԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ ԻՆՖՈՒԶԻՈՆ ՊՈՐՏ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ

Թերևս բոլորն են լսել չարորակ ուռուցքների դեպքում կիրառվող մեթոդի` քիմիաթերապիայի մասին: Քիմիաթերապիան հատուկ դեղամիջոցների կիրառումն է, որոնք կասեցնում են ուռուցքային բջիջների աճը և/կամ ոչնչացնում դրանք: Կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքում քիմիաթերապիան անց է կացվում ներարկման կամ դեղամիջոցը խմելու եղանակով: Ներկայացնենք ինֆուզիոն պորտ համակարգը (port-a-cath` պորտակատ), որը կիրառվում է քիմիաթերապիայի դեղերի ներարկման համար:

Քիմիաթերապևտիկ դեղամիջոցներն այս եղանակով ներարկելն անհամեմատ ավելի հեշտ ընթացք է ունենում պացիենտի համար և թույլ է տալիս խուսափել յուրաքանչյուր գործողության համար կրկնակի ներերակային ներարկումներ կատարելուց, մանավանդ, երբ բուժումը երբեմն կարող է տևել ամիսներ, կամ էլ ավելի երկար:

Պորտ համակարգն իմպլանտացվող համակարգ է և հնարավորություն է տալիս մուտք գործել դեպի կենտրոնական երակային համակարգ: Պորտ համակարգի միջոցով դեղը, մուտք գործելով կենտրոնական երակային համակարգ, անմիջապես խառնվում է մեծածավալ արյան հետ և առավել արդյունավետորեն է տարածվում քիմիաթերապիա ստացող հիվանդների ամբողջ օրգանիզմով:

Պորտ համակարգը կազմված է երկու մասից` պորտ և կաթետր: Պորտը ոչ մեծ տարա է, որն իմպլանտացվում է կրծքավանդակի վերին հատվածում` մաշկի տակ: Պորտին միանում է կաթետրը, որի միջոցով համակարգը միակցվում է կենտրոնական երակային համակարգին:

ԻՆՉՈՒ՞ Է ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՊՈՐՏ ԿԱԹԵՏՐԸ

Բուժման ժամանակ անընդհատ երակային մուտքի կարիք է լինում: Տոքսիկ դեղորայքը` հատկապես քիմիաթերապևտիկ դեղերը, վնասում են փոքր տրամաչափի երակները` հետագա ներարկումները դարձնելով ավելի ցավոտ: Ունենալով մուտք դեպի կենտրոնական երակային համակարգ` թերապիան իրականացվում է առավել արդյունավետ և անվտանգ:

ԻՆՉՊԵ՞Ս Է ՏԵՂԱԴՐՎՈՒՄ ՊՈՐՏ ԿԱԹԵՏՐԸ

Ինֆուզիոն պորտը մոտավորապես 4սմ տրամագծով և 2սմ հաստությամբ տարա է, որը ներսից ծածկված է բիոիներտ պոլիմերով: Վերին հատվածը ծածկված է բազմաշերտ սիլիկոնե թաղանթով, որտեղից իրականացվում է դեղերի ներարկումը: Տարային միացվում է կաթետր, որի դիստալ հատվածը միակցվում է կենտրոնական երակային համակարգին (ենթանրակային կամ ներքին լծային երակների):

Մոտավորապես 1 ժամ տևողությամբ միջամտությունն իրականացվում է ռենտգեն վիրաբուժական սենյակում տեղային կամ ներերակային անզգայացմամբ, որից հետո պացիենտը մնում է ստացիոնարում ևս 4 ժամ: Միջամտության ժամանակ կատարվում են փոքր կտրվածք և ներմաշկային գրպանիկի ձևավորում՝ կրծքավանդակի վերին հատվածում տարայի տեղադրման նպատակով: Այնուհետև միացվում է կաթետրը, որի դիստալ հատվածը, ռենտգեն հսկողության ներքո, իջեցվում է մինչև վերին սիներակի ստորին 1/3 հատվածը: Անհրաժշտության դեպքում հենց հաջորդ օրը հիվանդը կարող է քիմիաթերապիա ստանալ: Ցանկալի է պորտ կաթետրը տեղադրել քիմիաթերապիա ստանալուց առնվազն 10 օր առաջ:

ԻՆՉՊԵ՞Ս Է ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՒՄ ՊՈՐՏԻ ԽՆԱՄՔԸ

Պորտի տեղադրումից հետո նվազագույնն ամիսը մեկ անգամ այն պետք է, այսպես ասած, լվանալ` կաթետրի խցանումից խուսափելու համար: Պորտը կարելի է հեռացնել բուժման ամբողջական կուրսն ավարտելուց հետո: Եթե խնդիրներ չեն առաջացել, կարելի է նաև թողնել, քանի որ տվյալ խմբի պացիենտներն անընդհատ երակային ներարկումների կարիք են ունենում: Հնարավոր է նաև լաբորատոր հետազոտությունների համար պորտի միջոցով արյուն վերցնել:

ՀՆԱՐԱՎՈՐ ՌԻՍԿԵՐԸ

Նորագույն տեխնոլոգիաները, ռենտգենի և ուլտրաձայնի առկայությունը թույլ են տալիս ռիսկերը նվազագույնի հասցնել: Պորտ համակարգի կիրառման դեպքում առկա են վերքի ինֆեկցվելու հետ կապված ոչ մեծ ռիսկեր: Բացի այդ, նախքան այս համակարգի կիրառումը պետք է տիրապետել օրգանիզմի` ալերգիաների նկատմամբ հակվածության տեղեկատվությանը:

Կրծքագեղձի քաղցկեղի վիրահատական բուժման փոփոխությունները Հայաստանում

Կրծքագեղձի քաղցկեղի վիրահատական բուժման փոփոխությունները Հայաստանում

Կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման հարցում թե՛ պատմականորեն, և թե՛ ժամանակակից բժշկագիտության շրջանում առայժմ, որպես հիմնական մեթոդ, եղել և մնում է վիրահատական միջամտությունը: Ժամանակի ընթացքում ավելացել են քիմիաթերապիան, հորմոնալ թերապիան, ճառագայթային բուժումը և այլն: Շնորհիվ բուժման նոր մեթոդների զարգացման և քաղցկեղի զարգացման նոր տեսությունների բավականին մեծ փոփոխություններ են տեղի ունեցել վիրաբուժական մեթոդների առումով. գնալով նվազագույնի են հասցվում վիրահատության ծավալները՝ ըստ անհրաժեշտության: Անցյալում կար թյուր կարծիք, ըստ որի՝ անկախ ուռուցքի չափսերից՝ որքան ավելի մեծ տրամագծով հեռացվեն հյուսվածքները, այնքան հիվանդության բուժման արդյունքներն ավելի հաջող կլինեն:

Վիրահատության ծավալը որոշելիս՝ պետք է հաշվի առնել կրծքագեղձի և ուռուցքի չափերը, երբեմն նաև՝ կրծքագեղձի մեջ ուռուցքի տեղակայումը: Ապացուցողական բժշկությունը, որը ներառում է բազմաթիվ բժիշկների և կլինիկաների փորձի ամփոփումը, եկել է այն եզրահանգման, որ կրծքագեղձն ամբողջությամբ հեռացնելը չի բարելավում բուժման արդյունքները (եթե, իհարկե, դրա համար չկան խիստ ցուցումներ, օրինակ՝ կրծքագեղձում մի քանի օջախների առկայությունը): Այսօր նախընտրելի է պարզապես հեռացնել ուռուցքը: Մինչև 2.5-3սմ ուռուցքի դեպքում, եթե կուրծքը շատ փոքր չէ, կարելի է կրծքագեղձից հեռացնել միայն գոյացությունը (իհարկե, առողջ հյուսվածքների սահմաններում), իսկ 3սմ-ից ավելի մեծ չափերի դեպքում ցանկալի է իրականացնել նախավիրահատական բուժում՝ քիմիաթերապիայի կամ, ըստ ցուցումների, հորմոնալ թերապիայի միջոցով փոքրացնել ուռուցքը, հասցնել այն հնարավորինս փոքր չափերի, այնուհետև վիրահատել՝ պահպանելով կրծքագեղձը:

Իհարկե, դեղորայքային բուժումից առաջ պետք է ուռուցքի բիոպսիա կատարել, մանրամասն տվյալներ ստանալ դրա մասին՝ ճիշտ բուժում անցկացնելու համար: Լինում են դեպքեր, երբ քիմիաթերապիայի ամբողջ կուրսը հիվանդը ստանում է նախավիրահատական շրջանում, և վիրահատությունից հետո մնում է միայն ճառագայթային բուժումը: Վերջինս շատ կարևոր նշանակություն ունի օրգանպահպան (այսինքն կուրծքը չհեռացնելու) վիրահատությունների դեպքում, քանի որ ամրապնդում է տեղային բուժման արդյունավետությունը: Նշենք նաև, որ վերջերս սկսել ենք իրականացնել ուռուցքի նշագրում միկրոինվազիվ մեթոդով: Այն արվում է նախավիրահատական շրջանում՝ բիոպսիայի ժամանակ, սոնոգրաֆիայի հսկողության տակ: Այսինքն, ուռուցքի եզրերին կամ հենց անմիջապես նրա մեջ դրվում են հատուկ մետաղից փոքրիկ մարկերներ, որոնք հետագայում պարզ երևում են մամոգրաֆիայի ժամանակ: Դա թույլ է տալիս հետևել ուռուցքի չափերի փոփոխվելուն դեղորայքային բուժման ընթացքում: Նույնիսկ եթե ուռուցքն այնքան փոքրանա, որ այլևս չշոշափվի կամ չհայտնաբերվի սոնոգրաֆիայով ու մամոգրաֆիայով, տեղադրված մարկերների շնորհիվ հայտնի է դառնում առաջնային ուռուցքի տեղակայումը: Իսկ սա շատ կարևոր է օրգանպահպան վիրահատության համար: Այս մեթոդը միայն վերջերս ենք սկսել կիրառել Հայաստանում, սակայն ցավոք, առայժմ Հայաստանում դա լայն կիրառություն չի ստացել, մինչդեռ ամբողջ աշխարհում այն լայն տարածում ունի: Վիրահատությունից հետո ստացված արդյունքը հսկողության տակ պահելու նպատակով, սովորաբար, ուռուցքը հեռացնելուն պես այն ուղարկվում է հյուսվածքաբանական հետազոտության՝ պարզելու համար՝ արդյոք ուռուցքի եզրերը «մաքուր» են, այսինքն՝ զերծ են արդյոք ուռուցքային բջիջներից:

Բացի այդ, վերջերս լրացուցիչ ևս մի մեթոդ է կիրառվում. հեռացված ուռուցքի շրջանում տեղադրվում են հատուկ մետաղական ամրակներ, որոնք հետագայում ճառագայթային թերապևտին հստակ ցույց են տալիս ուռուցքի նախկին տեղակայումը: Սա թույլ է տալիս, որ ճառագայթային թերապիան ավելի դիպուկ և նպատակային լինի, և ճառագայթները հասնեն հենց ուռուցքի հեռացված հատվածին՝ հետագայում դրա կրկնվելուց խուսափելու համար:

Կրծքագեղձը պահպանելուց բացի կարևոր ենք համարում նաև նրա արտաքին էսթետիկ տեսքի պահպանումը: Օնկոպլաստիկայի օրենքներին հետևելով և պարզապես ճիշտ ու հաճախ ոչ խորամանկ կտրվածքներ կատարելով՝ կարելի է նվազագույնի հասցնել գեղձի դեֆորմացիան, հմտորեն թաքցնել հետվիրահատական սպին:

Ամբողջ աշխարհում և, ցավոք, նաև Հայաստանում կրծքագեղձի քաղցկեղն ունի երիտասարդացման միտում, այսինքն՝ շատանում են դեպքերը, երբ այդ հիվանդությունը հանդիպում է ավելի երիտասարդ կանանց շրջանում: Հայաստանում կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերի մոտ 30%-ը հանդիպում է ռեպրոդուկտիվ, այսինքն՝ ծննդաբերելու հնարավորություն ունեցող տարիքում: Սովորաբար երիտասարդ կինն ավելի ծանր է տանում կրծքագեղձի կորուստը: Այս ամենը հաշվի առնելով՝ առավել շատ է կարևորվում քաղցկեղը բուժել առանց կրծքագեղձի հեռացման:

Ֆիբրոադենոմա

Ֆիբրոադենոմաի՞նչ է դա և ի՞նչ անել։

Ֆիբրոադենոման բարորակ գոյացություն է, որը կազմավորվում է միաժամանակ կրծքագեղձի ինչպես գեղձային, այնպես էլ շարակցական հյուսվածքից: Դրանք կազմում են կրծքագեղձի գոյացությունների 13-15%: Այն ամենից հաճախ հանդիպում է աղջիկների սեռական հասունացման տարիքից մինչև 30 տարեկան ընկած ժամանակահատվածում: Մոտ 60% դեպքերում դրանք շոշափվում են, երբ մեծանում են չափերով: Շոշափելիս նրանք հիմնականում ունեն կլորավուն և հարթ եզրագծեր:

Ֆիբրոադենոմայի ամենաբնորոշ հատկանիշներից է նրա զգալի շարժողականությունը: Շոշափելիս մատերի տակից «փախչելու» հատկության պատճառով ֆիբրոադենոման երբեմն անվանում են «կրծքագեղձի մկնիկ»: 

Ֆիբրոադենոման կրծքագեղձում կարող է լինել ինչպես մեկ գոյացության տեսքով, այնպես էլ տասնյակից ավելի: 

Ախտորոշման համար անհրաժեշտ է կատարել ուլտրաձայնային հետազոտություն (սոնոգրաֆիա) կամ մամոգրաֆիա (եթե կա ցուցում): Երբեմն կատարվում է նաև բիոպսիա, այսինքն՝ գոյացությունից վերցվում է մի հատված, որն ուղարկվում է հետազոտության մանրադիտակի տակ:

Ֆիբրոադենոման հիվանդի կյանքին վտանգ չի սպառնում: Դրա դեղորայքային բուժումը հազվադեպ է կիրառվում, քանի որ գործնականորեն անօգուտ է: Բուժումը վիրահատական է, սակայն ֆիբրոադենոմաների միայն մեկ երրորդը կարիք ունի հեռացման: Օրինակ՝ բարդ ֆիբրոադենոմաները, մեծ չափսերի կամ ցավոտ ֆիբրոադենոմաները, ֆիլոիդ կամ տերևանման ֆիբրոադենոմաները, շատ հին ֆիբրոադենոմաները, կամ եթե նրանք առաջացել են արդեն 40 տարեկանից հետո: Վիրահատության անհրաժեշտությունը որոշում է բժիշկը: Մնացած դեպքերում բժշկի թույլտվությամբ այն կարելի է միայն հսկել:

10% դեպքերում գոյացությունը կանոնավոր մեծանում է: Գոյացությունը կարող է մեծանալ հղիության ընթացքում կամ տարատեսակ հորմոնալ դեղամիջոց(ներ)ի ընդունման արդյունքում:

Հազվադեպ, բայց ֆիբրոադենոման կարող է փոքրանալ կամ նույնիսկ անհետանալ: Հասարակ ֆիբրոադենոմայի առկայությունը կրծքագեղձի համար վտանգավոր որևէ ռիսկ չի ներկայացնում: Կան հետազոտություններ, ըստ որոնց, այն կանանց մոտ, ովքեր ունեն բազմակի ֆիբրոադենոմաներ կամ բարդ ֆիբրոադենոմաներ (իրենց մեջ կիստոզ ներառուկներով), իրենց կյանքի ընթացքում կրծքագեղձի քաղցկեղի 1.5-2 անգամ ավելի մեծ ռիսկ ունեն: Այստեղ խոսքը չի գնում առկա ֆիբրոադենոմայի չարորակացման, այլ ընդհանրապես, կրծքագեղձի մասին:

1 2

Search

+