Կրծքագեղձի քաղցկեղի վիրահատման տարբերակները

Ինչպիսի՞ն է կրծքագեղձի քաղցկեղի վիճակագրական պատկերն աշխարհում և, մասնավորապես, Հայաստանում:

Նորություն չէ, որ ողջ աշխարհում կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերը գնալով շատանում են, բայց միաժամանակ նվազում է այդ հիվանդությունից  մահացության ցուցանիշը: Վերջինս պայմանավորված է բուժման նորագույն մեթոդների և դեղորայքի կիրառմամբ: Բացի այդ, ողջ աշխարհում անցկացվում են ուռուցքաբանին ժամանակին դիմելու կամ պացիենտին նրա մոտ ուղղորդելու քարոզչական լայնածավալ միջոցառումներ, ինչի շնորհիվ ավելի շատ են քաղցկեղի վաղ հայտնաբերման դեպքերն ու զարգացման կանխարգելման հավանականությունը: Այս ամենը համապատասխանորեն անդրադառնում է բուժման արդյունքների վրա: Հայաստանում պատկերը գրեթե  նույնն է՝ կրծքագեղձի քաղցկեղի դեպքերի  շատացման առումով, սակայն մահացության ցուցանիշն ավելի քիչ է նվազել՝ զարգացած  երկրների համեմատ

Վերջին 8-9 տարվա ընթացքում ԱՄՆում կրծքագեղձի քաղցկեղից մահացությունը նվազել է 23%-ով, իսկ Մեծ Բրիտանիայում՝ 20%-ով: Քանի որ Հայաստանում մեծապես առկա է դիմելիության խնդիրը, մարդիկ, նույնիսկ տեղյակ լինելով իրենց մոտ չարորակ ուռուցքի մասին, ուշ են դիմում մասնագետին: Չնայած այս  հանգամանքին՝ ըստ պաշտոնական վիճակագրական տվյալների՝ վերջին տասնամյակում  կրծքագեղձի քաղցկեղից մահացության ցուցանիշը նվազել է 6.5%-ով: Մեկ այլ օրինակ՝ արդեն բացարձակ թվերով. դեռևս 1990թ. կրծքագեղձի քաղցկեղով  հիվանդ  663 մարդ  կար գրանցված, իսկ 2011թ.՝ 1140: Իսկ եթե հաշվի առնենք վերջին տարիների Հայաստանում միգրացիոն փոփոխությունները, ապա այս թվերն ավելի լուրջ տեսք են ստանում:

Որո՞նք են կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման հիմնական մեթոդները:

Կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման հարցում թե՛ պատմականորեն, և թե՛ ժամանակակից բժշկագիտության շրջանակներում առայժմ որպես հիմնական մաս մնում է վիրահատական միջամտությունը: Ժամանակի ընթացքում ավելացել են քիմիաթերապիան, հորմոնաթերապիան, իմունաթերապիան, ճառագայթային բուժումը և այլն: Շնորհիվ կոնսերվատիվ բուժման մեթոդների զարգացման և քաղցկեղի զարգացման նոր տեսությունների՝ վերջին 2-3 տասնամյակներում բավականին մեծ փոփոխություններ են տեղի ունեցել վիրաբուժական մեթոդների մեջ. գնալով նվազագույնի են հասցվում վիրահատության ծավալներն՝ ըստ  անհրաժեշտության: Անցյալում բացի կրծքագեղձից  հեռացվում էին նաև մեծ և փոքր կրծքամկանները, երբեմն՝ անգամ հարկրծոսկրային ավշային հանգույցները: Կար մոտեցում, ըստ որի, անկախ ուռուցքի չափսերից՝ որքան ավելի մեծ տրամագծով  հեռացվեն հյուսվածքներն, այնքան հիվանդության բուժման արդյունքներն ավելի լավը կլինենՆերկայում մկանները չեն հեռացվում, եթե անգամ կարիք կա. հեռացվում են անութափոսի ավշային հանգույցների 3 մակարդակներից 1-2-ը միայն:

Ըստ ի՞նչ գործոնների է որոշվում վիրահատության ծավալը:

Որոշում կայացնելիս պետք է հաշվի առնել կրծքագեղձի և ուռուցքի չափերը, երբեմն նաև՝ կրծքագեղձի մեջ ուռուցքի տեղակայումը:Ապացուցողական բժշկությունը, որը ներառում է բազմաթիվ բժիշկների և կլինիկաների փորձի ամփոփումը, եկել է եզրահանգման, որ կրծքագեղձն ամբողջությամբ հեռացնելը չի բարելավում բուժման արդյունքները(եթե իհարկե դրա համար չկան խիստ ցուցումներ, օրինակ՝ մի քանի օջախի առկայություն): 

Այսօր նախընտրելի է պարզապես հեռացնել ուռուցքը: Մինչև 3 սմոց ուռուցքի դեպքում կարելի է կրծքագեղձը մասամբ հեռացնել, իսկ 3-ից ավելի դեպքում ցանկալի է իրականացնել նախավիրահատական բուժում՝ քիմիաթերապիայի կամ էլ, ըստ ցուցումների, հորմոնալ թերապիայի տեսքով, փոքրացնել ուռուցքը, հասցնել այն օրգանպահպան վիրահատելի համապատասխան չափերի և նոր վիրահատել: Իհարկե, թերապիայից առաջ պետք է ուռուցքի բիոպսիա կատարել, մանրամասն տվյալներ ստանալ դրա մասին՝ ճիշտ բուժում անցկացնելու համար: Լինում են դեպքեր, երբ ողջ քիմիաթերապիայի կուրսը պացիենտը ստանում է նախավիրահատական շրջանում, և վիրահատությունից  հետո մնում է միայն ճառագայթային բուժումը: Վերջինս շատ կարևոր նշանակություն ունի օրգանպահպան վիրահատությունների դեպքում, քանի որ ամրապնդում է տեղային բուժման արդյունավետությունը

Բոլորովին վերջերս Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում սկսել ենք իրականացնել ուռուցքի նշագրում՝ միկրոինվազիվ մեթոդով: Այն արվում է նախավիրահատական շրջանում՝ բիոպսիայի ժամանակ, սոնոգրաֆի հսկողության տակ: Այսինքն, ուռուցքի եզրերին դրվում են հատուկ ռենտգենդրական մարքերներ (հատուկ մետաղից): Դա թույլ է տալիս հետևել ուռուցքի չափերի փոփոխվելը նախավիրահատական կոնսերվատիվ բուժման ընթացքում: Նույնիսկ եթե  ուռուցքն այնքան փոքրանա, որ չհայտնաբերվի գործիքային մեթոդներով, տեղադրված մարքերների շնորհիվ մեզ հայտնի է մնում առաջնային ուռուցքի տեղակայումը: Իսկ սա  կարևոր է օրգանպահպան վիրահատության համար:  

Ի՞նչ քայլեր են արվում վիրահատությունից  հետո՝ ստացված արդյունքը հսկողության տակ պահելու նպատակով:

Սովորաբար, ուռուցքը հեռացնելուն պես այն ուղարկվում է հյուսվածքաբանական հետազոտության՝ պարզելու, արդյոք ուռուցքի եզրերը “մաքուրեն՝ զերծ ուռուցքային բջիջներից: Լինում են դեպքեր, երբ ռեռեզեկցիայի՝ վերամասնահատման կարիք է առաջանում: Բացի այդ, վերջերս Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում ևս մի լրացուցիչ մեթոդ է կիրառվում. հեռացված ուռուցքի շրջանում տեղադրվում են հատուկ մետաղական ամրակներ, որոնք ռենտգենդրական են և հետագայում ճառագայթային թերապևտին հստակ ցույց են տալիս ուռուցքի նախկին տեղակայումը: Սա թույլ է  տալիս, որ ճառագայթային թերապիան ավելի դիպուկ և նպատակային լինի, նվազեցնի հիվանդության կրկնվելու հավանականությունը:

Կրծքագեղձը պահպանելուց բացի, մեծ նշանակություն է տրվում նաև դրա արտաքին էսթետիկ տեսքի պահպանմանը: Օնկոպլաստիկայի օրենքներին հետևելով և պարզապես ճիշտ ու հաճախ ոչ խորամանկ կտրվածքներ կատարելով՝ կարելի է նվազագույնի հասցնել գեղձի դեֆորմացիան, հմտորեն թաքցնել հետվիրահատական սպին

Ինչպես հայտնի է՝ շատ հաճախ ուռուցքային բջիջները կրծքագեղձի օջախից ավշային անոթներով տարածվում և տեղակայվում են անութափոսի ավշային հանգույցներում: Ըստ այդմ՝ ինչպե՞ս է որոշվում հանգույցների  հեռացման հարցը:

Ավշային հանգույցներում ուռուցքային բջիջների առկայությունը կամ բացակայությունը՝ այսպես կոչված նոդալ ստատուսը, շատ կարևոր է թե՛ բուժման ճիշտ մեթոդիկա ընտրելու, թե՛ հետագա հնարավոր զարգացման վերաբերյալ կանխատեսումներ անելու համար: Նոդալ ստատուսը մեզ ցույց է տալիս՝ ախտահարված են անութափոսի ավշային հանգույցները, թե  ո՛չ, եթե այո, ապա դրանցից քանիսը, ողջ հանգույցը, թե դրա մի մասը. յուրաքանչյուր տվյալ իր նշանակությունն ունի: Նոդալ ստատուսը պարզորոշելու համար սովորաբար բոլոր ավշային հանգույցների հեռացում է կատարվում, որից  հետո դրանք հյուսվածքաբանական հետազոտության են ենթարկվում: Բայց նման հեռացումը  բերում է մի շարք բարդությունների՝ 
1.պացիենտը շատ ավելի երկար ժամանակ է անցկացնում հիվանադանոցում
2.առաջանում են հետվիրահատական վաղ և ուշացումով (անգամ՝ մի քանի տարի անց) բարդություններ՝ վիրահատված կողմի վերին վերջույթի՝ տարբեր աստիճանի այտուցներ
3. սահմանափակվում են այդ վերջույթի ֆունկցիաները, ինչը կարող է  ուղեկցել մարդուն տարիներ շարունակ
4. առաջանում են զգացողական խանգարումներ:

Այս  ամենից  խուսափելու համար արևմտյան զարգացած երկրներում կիրառվում է այսպես կոչվածպահակայինավշային հանգույցի հեռացում

Համարվում  է, որ ուռուցքային բջիջները տարածվելով ախտահարում են իրենց ճանապարհին առաջին ավշային հանգույցը և հետո  նոր միայն շարժվում առաջ՝ դեպի այլ մակարդակներում գտնվող ավշային հանգույցներ: Հետևաբար, եթե պահակային հանգույցում չկան ուռուցքային բջիջներ, ապա շատ մեծ հավանականությամբ մյուս մակարդակներում էլ հանգույցներն ախտահարված չեն: Դա նշանակում է, որ հանգույցներն ամբողջովին հեռացնելու և կնոջը նման տրավմատիկ վիրահատության ենթարկելու կարիքը չկա:

Որքա՞ն է այս  դեպքում սխալվելու հավանականությունը, և ի՞նչ է արվում նման պարագայում:

Սխալվելու  հավանականություն միշտ կա: Բայց եթե  ամեն ինչ ճիշտ և գրագետ արվի, ապա չսխալվելու  հավանականությունը 85-90% է: Մնացյալ 10 -15%-ի դեպքում, եթե  հայտնաբերվում են ախտահարված հանգույցներ, դրանք կարող են էռադիկացվել (ոչնչացվել) ճառագայթային բուժման և քիմիաթերապիայի միջոցով: Հազվադեպ կարիք է լինում նաև կրկնակի վիրահատության: Սխալվելու հավանականությունը նկարագրելիս՝ լուծումը բարդ է թվում, բայց նաև շատ մեծ է կնոջ կուրծքը և վերին վերջույթի ֆունկցիոնալությունը պահպանելու հավանականությունը:

Ախտահարված ավշային  հանգույցների հայտնաբերման և հեռացման ընթացքը

Ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնում լայնորեն կիրառվում է  հետևյալ մեթոդը. հատուկ լիմֆոտրոպ՝ հիմնականում կապույտ ներկերով, հատուկ մեթոդիկայով սրսկումներ են կատարվում կրծքագեղձի մեջ, որն ավշային անոթները ներկելով՝ տարածվում է դեպի հանգույցներ: Առաջինը ներկվում է վերը նշվածպահակայինմեկ կամ մի քանի հանգույց, որը հեռացնելուն պես ուղարկվում է հյուսվածքաբանական հետազոտության: Եթե ի պատասխան տեղեկացվում ենք, որ հանգույցն ախտահարված է, ապա վիրահատությունը շարունակվում է, և հեռացվում են նաև մնացածները: Իսկ եթե դրա անհրաժեշտությունը չի լինում, ապա վերը նշված բարդությունները գործնականորեն չեն առաջանում: Ժամանակակից գրականությանը և ուղեցույցներին հետևելը, բազմաթիվ արտասահմանյան գործուղումներն ու վերապատրաստումները մասնագետներին թույլ են տալիս Հայաստանում կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժումն իրականացնել ժամանակակից մոտեցումներով

Search

+