Վարդագույն ժապավեն. մի նշանի պատմություն
ՎԱՐԴԱԳՈՒՅՆ ԺԱՊԱՎԵՆ. ՄԻ ՆՇԱՆԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ
«Վարդագույն ժապավենը» (անգլ. – pinc ribbon) միջազգային նշան է, որը խորհրդանշում է կրծքագեղձի քաղցկեղի դեմ պայքարը: Այս նշանը օգտագործվում է տարբեր կազմակերպությունների ու անձանց կողմից, որոնք այս կամ այն կերպ նպաստում են այդ հիվանդության դեմ իրականացվող տարբեր ծրագրերի ստեղծմանն ու իրագործմանը: Ողջ աշխարհում նման ծրագրերը հովանավորվում են պետությունների ղեկավարների, հայտնի մարդկանց, զանազան մասնավոր կազմակերպությունների ու ֆոնդերի կողմից:
90-կաններին հայտնվեց կարմիր ժապավենը, որը խորհրդանշում էր ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարը: Ընդհանրապես, այսօր աշխարհում ընդունված է օգտագործել տարբեր գույնի ժապավեններ՝ որպես ինչ-որ բանի նշան: Այդպիսի սովորույթը սկիզբ է առել մի ամերիկացի դիվանագետի կնոջ ակցիայից հետո: Նրա ամուսինը 40-ականներին պատանդ էր մնացել Թեհրանում՝ ԱՄՆ-ի դեսպանատանը: Նրա կինը, հիմք ընդունելով այն ժամանակ ամերիկյան զինվորականների մոտ համբավ վայելող դեղին ժապավենի մասին երգը, օգտագործեց այն՝ ի նշան իր ամուսնու՝ ապահով տուն վերադառնալու անսահման ցանկության: Նա դեղին ժապավենները կախել էր ծառի ճյուղերից: Այդ գործում նրա համախոհները շատացան, ու կարճ ժամանակում դեղին ժապավենը դարձավ իբրև անհայտ կորածների նշան:
Իսկ առաջին անգամ վարդագույն ժապավենն առաջ բերեց Սյուզան Կոմեն անունով մի կազմակերպություն, որը պայքարում էր կրծքագեղձի քաղցկեղի դեմ: Նյու Յորքում 1990թ. այս կազմակերպության անդամները բաժանում էին վարդագույն գլխարկներ բոլոր նրանց, ովքեր մասնակցում էին այդ հիվանդության դեմ պայքարին նվիրված խորհրդանշական վազքին: Մեկ տարի անց՝ նման խորհրդանշական վազք-մարաթոնի ժամանակ, արդեն բաժանվում էին վարդագույն ժապավեններ:
Վարդագույն ժապավենը հայտարարել որպես կրծքագեղձի դեմ պայքարի խորհրդանիշ առաջարկել էին Ալեքսանդրա Պեննին, ով կանանց առողջության մասին ինչ-որ ամսագրի գլխավոր խմբագիրն էր, և Էվելին Լաուդերը, ով հանրահայտ Էստե Լաուդեր կոսմետիկայի կորպորացիայի փոխնախագահն էր:
Հետագայում հենց նրանց նախաձեռնությամբ կատարված ակտիվ լուսաբանման շնորհիվ վարդագույն ժապավենը ձեռք բերեց մեծ համբավ ու հիմա, հայտնվելով ամենուր, ևս մեկ անգամ հիշեցնում է բոլորին կրծքագեղձի քաղցկեղի դեմ պայքարի կարևորության մասին։